Malarstwo dawnych mistrzów obejmuje wszystkie dzieła malarskie powstałe od średniowiecza do końca XVIII wieku. W średniowieczu dominowało malarstwo sakralne wykonywane temperą na drewnie, przeznaczone dla kościołów i kaplic. Te obrazy charakteryzowały się wielką misterią wykonania i niezwykłą dokładnością detali.
Hendrik van Steenwijk II (ok. 1580 – 1649) – krąg, Wnętrze kościoła gotyckiego, olej na desce, szkoła flamandzka, XVII w.
Obraz przedstawia wnętrze gotyckiego kościoła, wykonany w szkole flamandzkiej XVII wieku, w kręgu Hendricka van Steenwijka czyli jednego z pionierów malarstwa perspektywicznego. Kompozycja zbudowana na osi prowadzącej ku ołtarzowi głównemu ukazuje monumentalne wnętrze z filarami, sklepieniami krzyżowo-żebrowymi i kaplicami bocznymi. W przestrzeni widoczne są postacie wiernych i duchowieństwa, wprowadzone dla podkreślenia skali architektury i nastroju skupienia.
Obraz wykonany techniką oleju na desce, w typowej dla szkoły flamandzkiej. Rama oryginalna, drewniana, fornirowana, z zachowaną pozłacaną krawędzią.
Kompozycja nawiązuje do rozwiązań stosowanych przez Hendricka van Steenwijka Starszego i Młodszego, a także Pietera Neefsa i Bartholomeusa van Bassena, rozwijających gatunek malarstwa architektonicznego w Antwerpii i Delft.
Jan Baptysta Lambrechts (1680 – po 1731), Scena rodzajowa w karczmie, olej na desce, ok. poł. XVIII w.
Jan Baptysta Lambrechts (1680 – po 1731), Scena rodzajowa w karczmie, olej na desce, ok. poł. XVIII w.
Pieter Neefs II (1620 – 1675/1685), Nocna msza w gotyckim kościele, olej na desce, Flandria, XVII w.
Obraz przedstawia wnętrze gotyckiego kościoła, autorstwa Pietera Neefs the Younger (1620–po 1675), flamandzkiego malarza specjalizującego się w przedstawieniach wnętrz sakralnych XVII wieku. Kompozycja oparta na precyzyjnej perspektywie linearnej prowadzi wzrok ku ołtarzowi głównemu, wokół którego zgromadzeni są wierni i duchowieństwo uczestniczący w liturgii.
Obraz wykonany techniką oleju na desce, bez widocznej sygnatury. Górna część kompozycji została przycięta, co doprowadziło do utraty pierwotnego formatu i prawdopodobnie również sygnatury autora.
Dzieło reprezentuje dojrzały styl Pietera Neefsa młodszego – precyzyjne oddanie przestrzeni, kontrolowane światło i realistyczne ujęcie architektury, charakterystyczne dla szkoły antwerpskiej. Obrazy o niemal identycznej kompozycji pojawiają się w kilku znanych zbiorach i kolekcjach – m.in. w Szépművészeti Múzeum (Museum of Fine Arts) w Budapeszcie oraz w aukcji Sotheby’s (2021).
Warto dodać, że dzieła z tej serii bywają również przypisywane Pieterowi Neefsowi Starszemu (ok. 1578–1656), co potwierdza silne pokrewieństwo stylistyczne między twórczością ojca i syna.
Bibliografia / odnośniki:
• Peeter Neefs I – Invaluable
• Pieter Neefs II – Art Salon
• Pieter Neefs I – Museum of Fine Arts Budapest (Wikimedia Commons)
• Pieter Neefs II – Sotheby’s Auction 2021